به نقل از «همشهری آنلاین»

جای‌پای ابوالقاسم پاینده در قلمرو فرهنگ دینی

تاریخ انتشار: ۱۸ مرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۴۱۵۲۳۷

همشهری آنلاین- علی‌الله سلیمی: زبان و ادبیات فارسی، گسترش و ماندگاری خود را مدیون نویسندگان، پژوهشگران و ادیبان نامگداری است که هر یک با صرف عمری به پای این درخت تنومند، توانسته‌اند سهمی در بارورکردن شاخ‌ و برگ‌های آن داشته باشند. یکی از این بزرگمردان تاریخ ادبیات فارسی، ابوالقاسم پاینده (1292-1363ش)، نویسنده، روزنامه‌نگار، ادیب، داستان نویس، پژوهشگر و مترجم معاصر است که خدمات فرهنگی ارزشمندی در طول زمان حیات خود به زبان و ادبیات فارسی ارائه کرده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

این ادیب برجسته در ۱۲۹۲ خورشیدی در یکی از روستاهای نجف آباد اصفهان متولد شد. پس از گذراندن تحصیلات مقدماتی تصمیم گرفت به تحصیل در صرف و نحو عربی، فقه اسلامی و فلسفه بپردازد. او کار مطبوعاتی را هم سال ۱۳۰۸ شروع کرد. تالیف و ترجمه را هم در ادامه به مجموعه فعالیت‌های فرهنگی خود افزود. بیشترِ شهرت پاینده به عنوان یک مترجم و روزنامه نگار است. مقدمه ای که او بر ترجمه قرآن مجید نوشت به تصدیق صاحب‌نظران یک اثر ماندنی در تاریخ نثرهای فصیح فارسی است. به مناسبت هجده مرداد، سالروز درگذشت این ادیب سرشناس زبان فارسی، بخشی از ویژگی‌های آثار وی را مرور می‌کنیم.

1

ابوالقاسم بن محمدرضا پاینده نجف‌آبادی اصفهانی، معروف به ابوالقاسم پاینده، علاوه بر کار روزنامه‌نگاری، در بخش ترجمه و نگارش هم آثاری متعددی از خود به یادگار گذاشته است. او فعالیت‌های خود در این بخش را با ترجمه شروع و کتاب‎های مذهبی، اخلاقی و تاریخی متعددی را از عربی به فارسی بر گردانده است. پاینده چون عربی را در حوزه‌های علمیه فرا گرفته بود، در ترجمه متون عادی به اشکال برخورد نمی‌کرد. «نهج الفصاحه، مجموعه کلمات قصارحضرت پیغمبر(ص) در ۲ جلد، تاریخ سیاسی اسلام  در۳ جلد، مروج الذهب و تنبیه و الاشراف علی بن حسین مسعودی، درآغوش خوشبختی و در جستجوی خوشبختی، هر دو از لرد آویبوری و ۱۶ جلد ترجمه (تاریخ طبری) از محمد بن جریر طبری و در آخر ترجمه قرآن مجید که در سال ۱۳۳۶ خورشیدی برنده جایزه بهترین کتاب سال شد،‌ از جمله آثار برجای مانده از ابوالقاسم پاینده است.

2

ترجمه قرآن کریم توسط ابوالقاسم پاینده به زبان فارسی، ویژگی‌های متعددی دارد که بخشی از آن‌ها را مرور می‌کنیم؛ متن ترجمه، در ستون مقابل آیات قرار دارد (هر صفحه دو ستون دارد: یکی، آیات و دیگری، ترجمه). نوع ترجمه، جمله به جمله است. مقدمه‌ای از مترجم پیرامون جایگاه قرآن و کیفیت نزول آن، در آغاز ذکر شده است. در مقایسه با برخی از ترجمه‌ها، مطالب اضافی کمتری دارد. ترجمه برخی از کلمات، شیوایی و رسایی خوبی دارد؛ مانند کلمه قریه در آیه 58 بقره: «و إذ قلنا ادخلوا هذه القریة»؛ «و چون گفتیم به این دهکده درآیید»؛ مترجم «قریه» را به «دهکده» ترجمه کرده است. همچنین مانند واژه شاکر که به معنای حق‌گزار ترجمه کرده است «شاکر علیم» (بقره: 158).

3

ابوالقاسم پاینده در  سال ۱۳۳۷ به حوزه ادبیات داستانی هم ورود و مجموعه داستان «سینمای زندگی» منتشر کرد. البته بیشتر این داستان‌ها پیش از این در مجله‌های سخن، تماشا و روزنامه کیهان چاپ شده بود. کتاب سینمای زندگی یا ظلمات عدالت حاوی داستان‌های طنزآمیزی از خاطرات دوران کودکی نویسنده است. بعد از این کتاب، پاینده کتاب‌های دیگری هم با نام «دفاع از ملا نصرالدین و  جناب دکتر ریش» منتشر کرد. او از نظر سبک داستان‌نویسی پیرو سبک همشهری خود سید محمد علی جمالزاده بود، پاینده در ظلمات عدالت با قلمی شیرین و طنزآمیز به شرح ماجراهای دوران کودکی خود از روستای جوزان و نجف‌آباد اصفهان می پردازد. کتاب جناب دکتر ریش، هم یک کتاب طنز و انتقادی است.

4

غور کردن در دنیای واژگان زبان فارسی و جست‌وجوی پیوسته در ریشه‌یابی برخی کلمات این زبان، از دیگر دغدغه‌های فرهنگی ابوالقاسم پاینده بود که در این خصوص، ایرج مستعان روزنامه‌نویس و نویسنده سرشناس که زمانی سردبیر مجله صبا بود، درباره تحقیقات پاینده گفته است: «از کارهای جالب و ارزنده پاینده که متأسفانه هیچ جا از آن یاد نمی‌شود، پیدا کردن ریشه ۳۰۰۰ لغت فارسی ساسانی است که بعد از اسلام داخل زبان عربی شده بود.» از سوی دیگر، پاینده هرگز در سخنانش از شوخی و طنز و لطیفه غافل نمی‌ماند. او در دوره‌های ۲۱ و ۲۲ از نجف آباد اصفهان به مجلس رفت اما در سال‌های آخر عمر گوشه‌گیر شد و تمام وقتش را صرف تحقیق و تألیف و ترجمه کرد. سرانجام این قلب توفنده در 18 مرداد 1363 در تهران از تپیدن افتاد و دیده از جهان فروبست، مزار پاینده در قبرستان ابن بابویه در شهر ری قرار دارد.

کد خبر 778964 منبع: روزنامه همشهری برچسب‌ها قرآن - فعالیت‌ها ادبیات روزنامه‌ نگاری کتاب - نویسندگان و پدید آورندگان کتاب - داستان و رمان کتاب - نهادها، مناسبت‌ها و جوایز ترجمه کتابخانه، کتابخوانی، کتابداری کتاب - معرفی و نقد

منبع: همشهری آنلاین

کلیدواژه: قرآن فعالیت ها ادبیات روزنامه نگاری کتاب داستان و رمان ترجمه کتابخانه کتابخوانی کتابداری کتاب معرفی و نقد

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۴۱۵۲۳۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

ایران هراسی در مقابل آموزش زبان فارسی و تبلیغ سفر به ایران

محمد اسدی موحدی رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در ارمنستان در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه باید تلاش کرد تا گردشگران بیشتری به ایران بیایند، گفت: این اتفاق به نفع ایران است. من در کشورهای مختلفی مأموریت داشته‌ام معتقدم باید تا نخبگان و حتی مردم عادی به هر بهانه‌ای از ایران دیدن کنند. چون دیدن و سفر کردن بهترین راه برای خنثی سازی تبلیغات علیه کشورمان است. برای من جای تعجب است که برخی از مردم در ارمنستان که با آنها اشتراکات فرهنگی زیادی داریم ایران را با کشورهای عقب افتاده مقایسه می‌کنند.

وی گفت: به تازگی ۷ نفر از بهترین بلاگرهای ارمنی را به ایران فرستادیم و از شهرهای کیش، اصفهان، کاشان و تهران بازدید کردند. در واقع این کارها جزو وظایف وزارت میراث فرهنگی است که باید کمک کند اما این کار را رایزنی و سازمان فرهنگ و ارتباطات انجام می‌دهد. یکی از وظایف رایزنان باید فعالیت در حوزه گردشگری باشد. ما به وزارت میراث فرهنگی انتقاد داشتیم که با رایزنان و سازمان فرهنگ و ارتباطات آن طور که باید، همراه نیستند. همچنین محتواها در سطح بین المللی نیست. هر چند به تازگی بهتر از قبل شده است.

وی تصریح کرد: رایزنان وظیفه دارند در حوزه گردشگری فعال باشند چه وزارت میراث فرهنگی حمایت کند چه نکند. گردشگری از اولویت‌های کاری رایزنان فرهنگی است. من در ۷ ماهی که به ارمنستان آمده‌ام صد نفر را به ایران فرستاده‌ام تا ایران را بیشتر بشناسند.

وی با بیان اینکه ایران هراسی، شیعه هراسی و اسلام هراسی در برخی از کشورها وجود دارد و یکی از چالش‌های ماست گفت: باید تلاش کنیم در هر یک از این اضلاع کار کنیم و ترس و نگرانی که نسبت به ایران وجود دارد را برطرف کنیم. یکی از این کارها، ارتباط با نخبگان و رسانه‌ها و دعوت از علمای اهل تسنن برای شرکت در کنفرانس‌های علمی است.

اسدی موحد بیان کرد: رسانه و فضای مجازی تأثیر زیادی در شناخت از ایران دارد. در این زمینه سازمان فرهنگ و ارتباطات پیشرو شده است و پلتفرم‌های خوبی را برای مقابله با ایران هراسی طراحی کرده است.

وی تصریح کرد: برخی از کشورها که تلاش می‌کنند ایران هراسی به وجود بیاورند در تلاش هستند ایران را به عنوان یک مقصد امن گردشگری نشان ندهند. ما وظیفه داریم در این زمینه تلاش کنیم که برعکس آن اتفاق بیفتد. یکی از راه‌های مبارزه با آن، تبادل دانشجو و گروه‌های هنری است. فیلم‌ها و تولیدات فرهنگی و هنری به مبازره با ایران هراسی کمک می‌کند. ایران محتوای خوبی دارد اما نتوانسته به خوبی آن را عرضه کند. در حال حاضر کشورهای دیگر در ارمنستان از طریق فیلم‌ها و سریال‌ها نفوذ فرهنگی قوی کرده‌اند. در صورتی که تشابهات فرهنگی با ارمنستان ندارند ولی ایران با ارمنستان تشابهات فرهنگی به خصوص درباره سبک زندگی و اصول خانواده داریم ولی نتوانسته‌ایم آن را به خوبی ارائه کنیم.

وی افزود: رفت و آمد نخبگان بین ایران و ارمنستان و دانشگاه‌های دو کشور زیاد شده است. چندی پیش همایش میراث مکتوب برگزار شد و چند نفر از اساتید ایرانی هم در آن حضور داشتند.

اسدی موحد گفت: ارمنستان کمتر از سه میلیون نفر جمعیت دارد اما این کشور ظرفیت زیادی برای فعالیت‌های فرهنگی و علمی دارد. برای من شگفت انگیز است که این کشور آنقدر فضای کار دارد مثلاً معرفی صنایع دستی ایران در ارمنستان ظرفیت بسیار خوبی است. بنابراین باید در این زمینه‌ها بیشتر کار کرد.

این رایزن فرهنگی گفت: قصد داریم هفته‌های فرهنگی متعددی در ارمنستان برگزار کنیم. هفته فرهنگی همدان سال گذشته برگزار شد و امسال استان‌های خراسان رضوی و آذربایجان شرقی و غربی، کردستان و مازندران هفته فرهنگی برگزار می‌کنند. هر چه مدیران این استان‌ها بیشتر درخواست کنند و پیگیر باشند ما هم در برگزاری این هفته‌های فرهنگی کمک شأن می‌کنیم.

وی درباره آموزش زبان فارسی در کشور ارمنستان نیز توضیح داد: مسجد کبود ایروان فضای کافی برای برگزاری کلاس دارد، در این کلاس‌ها زبان فارسی آموزش داده می‌شود. در حال حاضر ۶ کلاس زبان فارسی در چهار سطح ابتدایی متوسطه، پیشرفته و فوق پیشرفته برگزار می‌شود. اینها فرصت‌های فرهنگی خوبی است که در ارمنستان داریم. اینجا کتابخانه ای با ۸ هزار کتاب دارد که محل رجوع نخبگان و محققان است. همچنین در سه دانشگاه کرسی ایران شناسی داریم. قبلاً ۱۷۰۰ دانش آموز زبان فارسی در مدارس ایروان داشتیم که این تعداد در طول ۶ ماه به سه هزار و ۳۰۰ نفر رسیده است. این افراد از کلاس پنجم تا نهم زبان فارسی یاد می‌گیرند. این فرصت منحصر به فردی است.

وی ادامه داد: در کشورهای دیگر هم آموزش زبان فارسی داریم و افراد این زبان را به دلیل علاقه شأن یاد می‌گیرند ولی سیستماتیک نیست. اما دولت ارمنستان از دو سال پیش اعلام کرده که مدارس باید زبان سوم را نیز به دانش آموزان تعلیم دهند که یکی از آنها باید زبان کشورهای همسایه باید باشد. این قانون و روابط خوب سیاسی و فرهنگی دو کشور باعث شده آموزش زبان فارسی در ارمنستان گسترش یابد.

وی افزود: ما باید نسخه جدایی در ارمنستان برای آموزش زبان فارسی بپیچیم. نمی‌توان همان الگویی که در کشورهای دیگر برای ترویج زبان فارسی وجود دارد در این کشور هم پیاده کرد. باید این آموزش‌ها با توجه به ذائقه دانش آموز ارمنی تدوین شود. بهتر است معلمان و مدیران مدرسه‌های ارمنی به ایران بیایند چون مدیر هست که تصمیم می‌گیرد چه زبانی در مدرسه تدریس شود. ایجاد انگیزه در افراد موجب می‌شود تا برای افزایش ساعت آموزش تلاش کنند.

کد خبر 6096705 فاطمه کریمی